Rozporządzenie Ministra Energii w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych - to musisz znać (2023)
Każdy pracodawca, u którego występują urządzenia energetyczne musi znać rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych, w rozporządzeniu zostały wymione obowiązki oraz zasady bezpiecznego wykonywania prac przy urządzeniach energetycznych, każdy paragraf opisując to w sposób bardziej przystępny.
Spis treści
-
2 definiuje różne pojęcia związane z pracami przy urządzeniach energetycznych oraz określa, kto może wykonywać określone czynności w tym obszarze.
- Urządzenia energetyczne: Są to urządzenia, instalacje i sieci, które są używane do produkcji, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania lub użytkowania paliw lub energii. To wszystko zgodnie z przepisami dotyczącymi energii.
- Urządzenia energetyczne powszechnego użytku: Są to urządzenia energetyczne, które są przeznaczone do indywidualnych potrzeb ludzi lub używane w domach.
- Prace eksploatacyjne: To różne rodzaje prac wykonywanych przy urządzeniach energetycznych, które muszą być wykonywane z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Obejmuje to takie rzeczy jak obsługa, konserwacja, naprawy i kontrola urządzeń energetycznych.
- Prace pomocnicze przy urządzeniach energetycznych: Są to prace, które nie są bezpośrednio związane z eksploatacją urządzeń energetycznych, ale są potrzebne do ich wsparcia, na przykład prace budowlane, malarskie czy porządkowe.
- Strefa pracy: Jest to odpowiednio przygotowane miejsce lub stanowisko pracy, które jest niezbędne do bezpiecznego wykonywania prac eksploatacyjnych.
- Osoba uprawniona: To osoba, która posiada odpowiednie kwalifikacje potwierdzone zgodnie z przepisami dotyczącymi prawa energetycznego.
- Osoba upoważniona: To osoba, którą pracodawca wyznacza pisemnie do wykonywania określonych czynności lub prac eksploatacyjnych.
- Poleceniodawca: To osoba, którą pracodawca upoważnia do wydawania pisemnych poleceń i która posiada ważne świadectwo kwalifikacyjne w dziedzinie dozoru.
- Koordynujący: To osoba wyznaczona przez poleceniodawcę do koordynowania prac związanych z ruchem urządzeń energetycznych i posiadająca odpowiednie kwalifikacje.
- Dopuszczający: To osoba, którą pracodawca upoważnia do wykonywania czynności związanych z dopuszczeniem do prac eksploatacyjnych, takie jak przygotowanie strefy pracy i zakończenie pracy.
- Kierujący zespołem: To osoba wyznaczona przez poleceniodawcę do kierowania grupą pracowników i posiadająca odpowiednie umiejętności i kwalifikacje.
- Zespół: To co najmniej dwie osoby, które pracują razem.
- Odstęp ergonomiczny: To minimalna odległość w powietrzu, która pozwala na uniknięcie błędów ruchowych i oceny odległości podczas wykonywania prac przy minimalnym zbliżeniu, uwzględniając rodzaj wykonywanych czynności i używanych narzędzi.
- 3 opisuje sytuacje, w których nie stosuje się przepisów zawartych w rozporządzeniu dotyczącym prac przy urządzeniach energetycznych.
- 4 opisuje wymogi dotyczące prowadzenia prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych.
- 5 opisuje możliwość pracodawcy do upoważniania innych osób do wykonywania określonych czynności lub prac eksploatacyjnych w jego imieniu.
- 6 opisuje zasady dotyczące osób, które mogą wykonywać prace eksploatacyjne przy urządzeniach energetycznych.
- 7 opisuje zasady dotyczące oznakowania i zabezpieczania urządzeń energetycznych oraz obiektów z nimi związanych.
- 8 stanowi jasny zakaz eksploatacji urządzeń energetycznych, jeśli nie są one wyposażone w odpowiednie urządzenia ochronne, zgodnie z przepisami dotyczącymi ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
- 9 zawiera przepisy dotyczące bezpieczeństwa w przypadku, gdy w urządzeniach energetycznych lub przestrzeniach zamkniętych mogą gromadzić się lub występować niebezpieczne pary cieczy lub gazy, które stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia.
- 10 zawiera przepisy dotyczące bezpieczeństwa w przypadku prac eksploatacyjnych, które mogą prowadzić do gromadzenia się lub występowania pyłów, gazów, par cieczy lub mgieł, które stanowią zagrożenie pożaru lub wybuchu.
- 11 określa procedury bezpieczeństwa dotyczące prac eksploatacyjnych w kotłach lub zbiornikach.
- 12 reguluje kwestie bezpieczeństwa dotyczące prac eksploatacyjnych w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych, gdy temperatura przekracza 40°C.
- 13 zakazuje jednoczesnego wykonywania prac eksploatacyjnych wewnątrz urządzeń energetycznych, które posiadają co najmniej dwie strefy pracy usytuowane jedna nad drugą, jeśli nie zostały zapewnione wymagane środki zabezpieczenia.
- 14 dotyczy prac eksploatacyjnych wykonywanych na urządzeniach, na których lub w których zainstalowane są izotopowe źródła promieniowania.
- 15 reguluje procedury bezpieczeństwa dotyczące prac eksploatacyjnych wykonywanych wewnątrz urządzeń i instalacji służących do dostarczania i magazynowania paliw.
- 16 reguluje procedury bezpieczeństwa dotyczące prac eksploatacyjnych wykonywanych przy instalacjach cieplnych, które wymagają wyłączenia tych instalacji z ruchu.
- 17 reguluje procedury bezpieczeństwa dotyczące prac eksploatacyjnych wykonywanych przy rurociągach, armaturze lub hydrotechnicznych urządzeniach odcinających, które wymagają wyłączenia ich z ruchu.
- 18 reguluje procedury bezpieczeństwa dotyczące prac eksploatacyjnych wykonywanych w rurociągach ssących turbin wodnych, pompoturbinach i turbinach wodnych, które znajdują się w komorach otwartych oraz komorach odwodnień.
- 19 dotyczy prac podwodnych wykonywanych w elektrowniach wodnych i budowlach hydrotechnicznych, w tym wewnątrz sztolni, rurociągów doprowadzających i odprowadzających wodę.
- 20 dotyczy prac eksploatacyjnych wykonywanych z użyciem sprzętu pływającego przy urządzeniach, instalacjach i budowlach hydrotechnicznych.
- 21 odnosi się do prac eksploatacyjnych w strefie generatorów elektrycznych chłodzonych wodorem, przy zbiornikach wodoru, elektrolizerach wody oraz składach butli napełnionych wodorem.
- 22 odnosi się do prac eksploatacyjnych, które wymagają wyłączenia generatorów elektrycznych, instalacji wodoru, zbiorników wodoru i elektrolizerów wody.
-
23 dotyczy prac eksploatacyjnych przy urządzeniach elektroenergetycznych i określa zasady, na jakich mogą być wykonywane w zależności od napięcia.
-
- Rodzaje prac elektroenergetycznych: Prace eksploatacyjne przy urządzeniach elektroenergetycznych mogą być wykonywane na trzy sposoby:
- Pod napięciem: Prace wykonywane, gdy urządzenie jest pod napięciem.
- W pobliżu napięcia: Prace wykonywane w bezpośrednim otoczeniu urządzenia pod napięciem.
- Przy wyłączonym napięciu: Prace wykonywane po wyłączeniu urządzenia z napięcia.
- Bezpieczeństwo prac: Prace, które są wykonywane w każdym z tych trybów, muszą być przeprowadzane z zastosowaniem odpowiednich metod i środków ochronnych, aby zapewnić bezpieczeństwo pracowników.
- Minimalne odstępy w powietrzu: W zależności od napięcia urządzenia, minimalne odstępy w powietrzu od nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części pod napięciem, wyznaczające granice strefy pracy, mają określone wartości w milimetrach (mm).
- Odstęp ergonomiczny: Przy stosowaniu minimalnych odstępów uwzględnia się odstęp ergonomiczny, co oznacza, że odstęp musi uwzględniać zachowanie odpowiednich odległości względem ciała pracownika, jego odzieży, narzędzi i ich elementów.
- Użycie sprzętu zmechanizowanego: Wykonywanie prac przy urządzeniach elektroenergetycznych, które wymagają użycia sprzętu zmechanizowanego (np. dźwigi), może być dozwolone pod warunkiem, że pracodawca określi warunki prowadzenia i nadzoru tych prac, z zachowaniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.
- Strefa pracy w pobliżu napięcia: Przy organizowaniu strefy pracy w pobliżu urządzeń pod napięciem należy zapewnić, że minimalne odstępy, o których mowa w punkcie 3, nie są przekraczane przez żadną część ciała pracownika, odzież, narzędzia ani jego elementy.
- Zapoznanie z instrukcją: Przed rozpoczęciem prac pod napięciem lub w pobliżu napięcia, osoby wyznaczone do tych prac muszą być dokładnie zapoznane z instrukcją określającą technologię prac, wymagane narzędzia oraz środki ochronne, które należy stosować podczas wykonywania tych prac.
Warto podkreślić, że prace przy urządzeniach elektroenergetycznych są obarczone znacznym ryzykiem, dlatego przestrzeganie tych przepisów i zasad bezpieczeństwa jest kluczowe dla ochrony zdrowia i życia pracowników.
-
- 24 nakazuje wyłączenie napięcia w przypadku, gdy prace przy urządzeniach elektroenergetycznych wykonuje się w pobliżu napięcia.
- 25 określający procedury związane z bezpiecznym wykonywaniem prac przy urządzeniach elektroenergetycznych odłączonych od napięcia.
- 26 dotyczący sprzętu ochronnego elektroizolacyjnego oraz wskazującego napięcie.
- 27 dotyczący prac eksploatacyjnych, które stwarzają szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego oraz wymagają polecenia pisemnego.
- 28 dotyczący polecenia pisemnego wykonania pracy.
- 29 dotyczy sytuacji, w których nie jest wymagane polecenie pisemne do wykonania pewnych czynności.
- 30 zasady organizacji prac eksploatacyjnych na podstawie polecenia pisemnego w zakresie urządzeń energetycznych.
- 31 zasady dotyczące kierowania zespołem pracowników wykonujących prace eksploatacyjne na podstawie polecenia pisemnego.
- 32 określa, że podczas wykonywania pracy na podstawie polecenia pisemnego zabronione jest:
- 33 określa, że prace przy urządzeniach energetycznych prowadzi się zgodnie z instrukcją organizacji bezpiecznej pracy, opracowaną przez pracodawcę.
2. Obowiązki i odpowiedzialności Pracodawcy
1. Pracodawca jest odpowiedzialny za zapewnienie bezpiecznych warunków pracy przy urządzeniach energetycznych.
2. Pracodawca ma obowiązek opracowania instrukcji organizacji bezpiecznej pracy, która zawiera zasady i procedury dotyczące wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych.
3. Pracodawca musi wyznaczyć osoby odpowiedzialne za różne funkcje związane z pracami eksploatacyjnymi przy urządzeniach elektroenergetycznych, takie jak poleceniodawca, koordynator, dopuszczający, i kierujący zespołem.
Te różne role i ich odpowiedzialności mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa podczas wykonywania prac przy urządzeniach elektroenergetycznych. Oto krótki opis tych funkcji:
-
Poleceniodawca: To osoba odpowiedzialna za wydawanie pisemnych poleceń dotyczących prac eksploatacyjnych. Poleceniodawca określa zakres i warunki prac oraz nadzoruje cały proces.
-
Koordynator: Koordynator jest odpowiedzialny za organizację prac, włączając w to ustalanie harmonogramu, zapewnienie współpracy między różnymi zespołami i osób nadzorujących prace oraz określanie sposobu alarmowania w przypadku zagrożenia.
-
Dopuszczający: To osoba, która ma uprawnienia do dopuszczenia pracowników do wykonywania prac przy urządzeniach elektroenergetycznych. Dopuszczający sprawdza poprawność przygotowania strefy pracy i udziela pisemnego zezwolenia na rozpoczęcie prac.
-
Kierujący zespołem: Osoba ta jest odpowiedzialna za kierowanie zespołem pracowników, którzy wykonują prace eksploatacyjne. To ona nadzoruje pracę zespołu, zapewnia przestrzeganie procedur bezpieczeństwa i dba o bezpieczne wykonanie prac.
Wyznaczenie tych osób i jasne określenie ich obowiązków jest kluczowe dla zapewnienia, że prace przy urządzeniach elektroenergetycznych są wykonywane w sposób bezpieczny i zgodny z obowiązującymi przepisami. Każda z tych ról pełni istotną funkcję w procesie zapewnienia bezpieczeństwa podczas prac eksploatacyjnych.
4. Pracodawca jest zobowiązany do ewidencjonowania i okresowych badań sprzętu ochronnego elektroizolacyjnego oraz wskazującego obecność napięcia, stosowanego przy pracach przy urządzeniach elektroenergetycznych.
To kluczowy element zapewnienia bezpieczeństwa pracowników, którzy pracują w otoczeniu urządzeń energetycznych.
Ewidencjonowanie i badania tego sprzętu mają na celu zapewnienie, że jest on w odpowiednim stanie technicznym i nadaje się do użytku. W przypadku wykrycia jakichkolwiek usterek lub problemów, sprzęt ten powinien być natychmiast naprawiony lub zastąpiony, aby uniknąć potencjalnych zagrożeń dla pracowników.
Regularne kontrole i badania są kluczowe dla utrzymania sprzętu ochronnego w dobrym stanie i zapewnienia, że spełnia on swoją rolę w zapobieganiu ewentualnym wypadkom i urazom podczas prac przy urządzeniach elektroenergetycznych.
5. Pracodawca musi określić zasady rejestrowania, wydawania, przekazywania, obiegu i przechowywania poleceń pisemnych dotyczących prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych.
Te zasady organizacyjne są istotne, aby zapewnić, że polecenia są wydawane i przekazywane w sposób jasny, precyzyjny i zgodny z obowiązującymi przepisami.
W ramach tych zasad pracodawca musi określić, jakie informacje muszą być zawarte w poleceniu pisemnym, jakie osoby są uprawnione do wydawania tych poleceń, jakie procedury muszą być przestrzegane podczas ich wykonywania oraz jakie dokumentacje i rejestracje muszą być prowadzone.
Zapewnienie odpowiedniego rejestrowania i przekazywania poleceń pisemnych jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników pracujących przy urządzeniach energetycznych oraz dla zminimalizowania ryzyka wystąpienia wypadków i incydentów w miejscu pracy.
6. Pracodawca odpowiada za zapewnienie, że prace eksploatacyjne przy urządzeniach energetycznych są wykonywane zgodnie z przepisami i procedurami, a także z należytym nadzorem i asekuracją.
To kluczowy e
7. Pracodawca ma obowiązek ustalenia wykazu prac pomocniczych przy urządzeniach energetycznych, które mogą być wykonywane przez osoby niebędące osobami uprawnionymi.
To oznacza, że przy pracach eksploatacyjnych, które nie wymagają specjalnych uprawnień lub kwalifikacji, pracodawca musi jasno określić, jakie zadania mogą być wykonywane przez osoby, które nie są specjalistami ds. urządzeń energetycznych. Przykładowe prace pomocnicze mogą obejmować zadania, które nie są związane z bezpośrednią obsługą lub konserwacją urządzeń elektrycznych, ale są istotne dla ogólnego funkcjonowania systemu energetycznego.
Warto zaznaczyć, że pracodawca jest odpowiedzialny za zapewnienie, że osoby wykonujące te prace pomocnicze są odpowiednio przeszkolone i świadome ryzyka związanego z pracami przy urządzeniach energetycznych, nawet jeśli nie są specjalistami w dziedzinie elektroenergetyki. Bezpieczeństwo jest priorytetem, nawet w przypadku prac pomocniczych.
8. Pracodawca musi zapewnić odpowiednie środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze, narzędzia i sprzęt, niezbędne do wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych.
To istotna część zapewnienia bezpieczeństwa pracowników pracujących w otoczeniu urządzeń energetycznych.
Odpowiednie środki ochrony indywidualnej, takie jak hełmy, okulary ochronne, rękawice, odzież ognioodporna czy buty ochronne, są konieczne do ochrony przed potencjalnymi zagrożeniami, takimi jak iskrzenie, łuki elektryczne, opadające przedmioty czy substancje chemiczne. Pracodawca jest odpowiedzialny za dostarczenie i utrzymanie tych środków w dobrym stanie oraz za szkolenie pracowników w ich poprawnym użyciu.
Dodatkowo, pracodawca musi zapewnić pracownikom odpowiednie narzędzia i sprzęt, które są niezbędne do wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych. To obejmuje wszelkie niezbędne urządzenia, narzędzia i sprzęt kontrolno-pomiarowy oraz wszelkie specjalistyczne narzędzia wymagane do obsługi i konserwacji urządzeń elektroenergetycznych. Zapewnienie odpowiedniego wyposażenia jest kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i jakości wykonywanych prac.
9. Pracodawca jest odpowiedzialny za określenie zasad organizacji prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych, które wymagają użycia sprzętu zmechanizowanego.
W przypadku prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych, takich jak montaż, konserwacja, naprawy lub inne czynności wymagające zaawansowanego sprzętu, pracodawca musi:
-
Określić rodzaj i zakres prac, które wymagają użycia sprzętu zmechanizowanego.
-
Zakupić lub wynająć odpowiedni sprzęt zmechanizowany, który spełnia wymagane normy bezpieczeństwa i techniczne.
-
Szkolić pracowników w obsłudze i bezpiecznym użytkowaniu tego sprzętu.
-
Opracować procedury bezpieczeństwa i wytyczne dotyczące pracy z użyciem sprzętu zmechanizowanego, w tym zasady zabezpieczenia obszaru pracy oraz monitorowania bezpiecznego użytkowania sprzętu.
-
Zapewnić regularne przeglądy techniczne i konserwację sprzętu, aby utrzymać go w dobrym stanie technicznym.
-
Monitorować i nadzorować pracowników podczas pracy z użyciem sprzętu zmechanizowanego, zapewniając, że wszystkie zasady bezpieczeństwa są przestrzegane.
Zapewnienie odpowiednich środków i procedur związanych z pracami eksploatacyjnymi przy użyciu sprzętu zmechanizowanego jest niezbędne, aby zapewnić bezpieczeństwo pracowników oraz efektywność wykonywanych prac przy urządzeniach energetycznych.
10. Pracodawca ma obowiązek zapewnić, że prace przy urządzeniach elektroenergetycznych wykonywane pod napięciem lub w pobliżu napięcia są prowadzone zgodnie z przepisami i procedurami bezpieczeństwa.
To bardzo istotne, ponieważ prace przy urządzeniach elektroenergetycznych mogą być niebezpieczne i wymagają szczególnych środków ostrożności.
Aby spełnić ten obowiązek, pracodawca powinien:
-
Opracować szczegółowe procedury i wytyczne dotyczące prac przy urządzeniach elektroenergetycznych pod napięciem lub w pobliżu napięcia. Te procedury powinny uwzględniać wszystkie aspekty bezpieczeństwa, takie jak izolacja, wyłączenie zasilania, zabezpieczenia osobiste i inne środki ochrony.
-
Szkolić pracowników odpowiedzialnych za wykonywanie prac przy urządzeniach elektroenergetycznych w zakresie bezpiecznych procedur pracy, zasad identyfikacji i minimalizacji ryzyka oraz stosowania niezbędnego sprzętu ochronnego.
-
Regularnie przeprowadzać inspekcje urządzeń elektroenergetycznych, aby upewnić się, że są one w odpowiednim stanie technicznym i nie stanowią zagrożenia.
-
Współpracować z odpowiednimi organami nadzoru i inspekcji, aby zapewnić zgodność z przepisami i procedurami bezpieczeństwa oraz poddawać się okresowym kontrolom.
-
Monitorować i nadzorować pracowników podczas prac przy urządzeniach elektroenergetycznych, aby upewnić się, że przestrzegają wszystkich wymogów bezpieczeństwa.
-
Prowadzić dokumentację dotyczącą prac przy urządzeniach elektroenergetycznych, w tym ewidencję prac, inspekcji, szkoleń i incydentów.
Zapewnienie przestrzegania przepisów i procedur bezpieczeństwa podczas prac przy urządzeniach elektroenergetycznych jest kluczowe dla ochrony zdrowia i życia pracowników oraz zapobiegania poważnym wypadkom.
3. Pytania i odpowiedzi - sprawdź wiedzę
Czy w codziennej pracy przy urządzeniach energetycznych przestrzegacie instrukcji eksploatacji i organizacji bezpiecznej pracy? Te dwa dokumenty są kluczowe, aby wrócić do domu, po pracy, w takim samym stanie fizycznym i psychicznym jak, gdy rozpoczęliście pracę.
Zapraszam do komentowanie na LI oraz do pytań.